TRE ESEMPI DI
CONIUGAZIONE DEI VERBI IN ALTO RENO
(LIZZANESE,
BADESE, TREPPIESE)
CONIUGAZIONE DEL VERBO CANTARE IN
LIZZANESE
(Fonte: G. FILIPPI, “Catuditto?”, Gli Scritturini della Musola, Rugletto dei Belvederiani, Lizzano in Belvedere, 1999, pp. 127 – 128)
PRESENTE
Mi e canto
Ti t canti
Lu el canta
Nuatri e cantén
Vuatri e cantaa
Lorre i cantne
PERFETTO
Mi e cantò
Ti t cantòssi
Lu el cantò
Nuatri e contònne
Vuatri e cantòssi
Lorre i cantònne
IMPERFETTO
Mi e cantava
Ti t cantavi
Lui el cantava
Nuatri e cantavne
Vuatri e cantavi
Lorre i cantavne
FUTURO
Mi e cantarò
Ti t cantaràa
Lu el cantarà
Nuatri e cantarèen
Vuatri e cantarìi
Lorre i cantaràn
PASSATO PROSSIMO
Mi J o cantà
Ti t a cantà
Lu l a cantà
Nuatri J aven cantà
Vuatri J avidi cantà
Lorre i an cantà
TRAPASSATO PROSSIMO
Mi J aveva cantà
Ti t avivi cantà
Lu l aveva cantà
Nuatri J avevvne cantà
Vuatri J avivi cantà
Lorre J avevvne cantà
TRAPASSATO REMOTO
Mi J avì cantà
Ti t avissi cantà
Lu l avì cantà
Nuatri J avinne cantà
Vuatri J avissi cantà
Lorre J avinne cantà
FUTURO ANTERIORE
Mi J arò cantà
Ti t arà cantà
Lu l arà cantà
Nuatri J aren cantà
Vuatri J aridi cantà
Lorre J aran cantà
CONGIUNTIVO PRESENTE
Che mi e canti
Che ti t canti
Che lu el canti
Che nuatri e cantemne
Che vuatri e cantadi
Che lorre i cantne
CONGIUNTIVO IMPERFETTO
Che mi e cantasse
Che ti t cantassi
Che lu el cantasse
Che nuatri e cantassne
Che vuatri e cantassi
Che lorre i cantassne
CONGIUNTIVO PASSATO
Che mi J avvì cantà
Che ti t avvi cantà
Che lu l avvi cantà
Che nuatri e J avemne cantà
Che vuatri J avidi cantà
Che lorre J avne cantà
CONGIUNTIVO TRAPASSATO
Che mi J avesse cantà
Che ti t avissi cantà
Che lu l avesse cantà
Che nuatri e J avessne cantà
Che vuatri J avissi cantà
Che lorre J avessne cantà
CONDIZIONALE PRESENTE
Mi e cantarèe
Ti t cantarissi
Lu el cantarèe
Nuatri e cantarenne
Vuatri e cantarissi
Lorre i cantarenne
CONDIZIONALE PASSATO
Mi J arè cantà
Ti t arissi cantà
Lu l aré cantà
Nuatri J arenne cantà
Vuatri J arissi cantà
Lorre J arenne cantà
IMPERATIVO
Canta ti
Cantaa vuatri
GERUNDIO
Cantando
INFINITO
Cantare
PARTECIPIO PASSATO
Cantà (maschile e femminile, singolare e plurale)
CONIUGAZIONE DEL VERBO BADARE NEL
DIALETTO DI BADI
(Fonte: T. ZANARDELLI, “Saggi
folklorici in dialetto di Badi”, Zanichelli, Bologna, 1910, p. 70)
mi bado
t t’badi
lu al bada
nò badén (la ‘ò’ in questo caso va letta come chiusa)
vò badadi
lòro i bàdane
mi badàvo
ti t’badàvi
lu al badàva
nò a s’
badàva
vò badàvi
lòro i badàvane
mi badàtti
ti t badàssi
lu al badàtte
nò badàttane
vò badàssi
lòro i badàttane
mi badarò
ti t badarà
lu al badarà
nò badarèn
vò badarè
lòro i badaran
m badarè
ti t badaréssi
lu al badarévve
nò badarévvane
vo badaréssi
loro i badarévvane
bada
badén
badà
c’ mi badi
c’ ti badi
c’ lu al badi
c’ nò badén
c’ vò badà
c’ lòro i badin
c’ mi badàssi
c’ ti badàssi
c’ lu al badàsse
c’ nò badàssene
c’ vò badàssi
c’ lòro i badàssane
badando (badado)
CONIUGAZIONE DEL VERBO ANDARE IN
TREPPIESE
(Fonte: L. BONZI “Piccolo
dizionario del Dialetto di Treppio”, Nuéter ricerche, n. 16, s.d., p. 169)
PRESENTE INDICATIVO
Io sono
Te tu sé
Dui, Dei ghi è (D = L con suono cacuminale)
Noi sèmo
Voi séde
Doro ghi èno
IMPERFETTO INDICATIVO
Io ghi éro
Te t éri
Dui, Dei ghi éra
Noi ghi éramo
Voi ghi éri
Doro ghi érano
PASSATO REMOTO
Io fui
Te tu fussi
Dui, Dei fu
Noi si fu
Voi fussi
Doro funo
PART. PASS.
stado