VERBI

                       

 

TRE ESEMPI DI CONIUGAZIONE DEI VERBI IN ALTO RENO

(LIZZANESE, BADESE, TREPPIESE)

 

 

 

CONIUGAZIONE DEL VERBO CANTARE IN LIZZANESE

(Fonte: G. FILIPPI, “Catuditto?”, Gli Scritturini della Musola, Rugletto dei Belvederiani, Lizzano in Belvedere, 1999, pp. 127 – 128)

 

PRESENTE

 

Mi e canto

Ti t canti

Lu el canta

Nuatri e cantén

Vuatri e cantaa

Lorre i cantne

 

PERFETTO

 

Mi e cantò

Ti t cantòssi

Lu el cantò

Nuatri e contònne

Vuatri e cantòssi

Lorre i cantònne

 

IMPERFETTO

 

Mi e cantava

Ti t cantavi

Lui el cantava

Nuatri e cantavne

Vuatri e cantavi

Lorre i cantavne

 

FUTURO

 

Mi e cantarò

Ti t cantaràa

Lu el cantarà

Nuatri e cantarèen

Vuatri e cantarìi

Lorre i cantaràn

 

PASSATO PROSSIMO

 

Mi J o cantà

Ti t a cantà

Lu l a cantà

Nuatri J aven cantà

Vuatri J avidi cantà

Lorre i an cantà

 

TRAPASSATO PROSSIMO

 

Mi J aveva cantà

Ti t avivi cantà

Lu l aveva cantà

Nuatri J avevvne cantà

Vuatri J avivi cantà

Lorre J avevvne cantà

 

TRAPASSATO REMOTO

 

Mi J avì cantà

Ti t avissi cantà

Lu l avì cantà

Nuatri J avinne cantà

Vuatri J avissi cantà

Lorre J avinne cantà

 

FUTURO ANTERIORE

 

Mi J arò cantà

Ti t arà cantà

Lu l arà cantà

Nuatri J aren cantà

Vuatri J aridi cantà

Lorre J aran cantà

 

CONGIUNTIVO PRESENTE

 

Che mi e canti

Che ti t canti

Che lu el canti

Che nuatri e cantemne

Che vuatri e cantadi

Che lorre i cantne

 

CONGIUNTIVO IMPERFETTO

 

Che mi e cantasse

Che ti t cantassi

Che lu el cantasse

Che nuatri e cantassne

Che vuatri e cantassi

Che lorre i cantassne

 

CONGIUNTIVO PASSATO

 

Che mi J avvì cantà

Che ti t avvi cantà

Che lu l avvi cantà

Che nuatri e J avemne cantà

Che vuatri J avidi cantà

Che lorre J avne cantà

 

CONGIUNTIVO TRAPASSATO

 

Che mi J avesse cantà

Che ti t avissi cantà

Che lu l avesse cantà

Che nuatri e J avessne cantà

Che vuatri J avissi cantà

Che lorre J avessne cantà

 

CONDIZIONALE PRESENTE

 

Mi e cantarèe

Ti t cantarissi

Lu el cantarèe

Nuatri e cantarenne

Vuatri e cantarissi

Lorre i cantarenne

 

CONDIZIONALE PASSATO

 

Mi J arè cantà

Ti t arissi cantà

Lu l aré cantà

Nuatri J arenne cantà

Vuatri J arissi cantà

Lorre J arenne cantà

 

IMPERATIVO

 

Canta ti

Cantaa vuatri

 

GERUNDIO

 

Cantando

 

INFINITO

 

Cantare

 

PARTECIPIO PASSATO

 

Cantà (maschile e femminile, singolare e plurale)

 

 

 

CONIUGAZIONE DEL VERBO BADARE NEL DIALETTO DI BADI

(Fonte: T. ZANARDELLI, “Saggi folklorici in dialetto di Badi”, Zanichelli, Bologna, 1910, p. 70)

 

mi bado

t t’badi

lu al bada

nò badén (la ‘ò’ in questo caso va letta come chiusa)

vò badadi

lòro i bàdane

 

mi badàvo

ti t’badàvi

lu al badàva

nò a s’ badàva

vò badàvi

lòro i badàvane

 

mi badàtti

ti t badàssi

lu al badàtte

nò badàttane

vò badàssi

lòro i badàttane

 

mi badarò

ti t badarà

lu al badarà

nò badarèn

vò badarè

lòro i badaran

 

m badarè

ti t badaréssi

lu al badarévve

nò badarévvane

vo badaréssi

loro i badarévvane

 

bada

badén

badà

 

c’ mi badi

c’ ti badi

c’ lu al badi

c’ nò badén

c’ vò badà

c’ lòro i badin

 

c’ mi badàssi

c’ ti badàssi

c’ lu al badàsse

c’ nò badàssene

c’ vò badàssi

c’ lòro i badàssane

 

badando (badado)

 

CONIUGAZIONE DEL VERBO ANDARE IN TREPPIESE

(Fonte: L. BONZI “Piccolo dizionario del Dialetto di Treppio”, Nuéter ricerche, n. 16, s.d., p. 169)

 

PRESENTE INDICATIVO

 

Io sono

Te tu sé

Dui, Dei ghi è (D = L con suono cacuminale)

Noi sèmo

Voi séde

Doro ghi èno

 

IMPERFETTO INDICATIVO

 

Io ghi éro

Te t éri

Dui, Dei ghi éra

Noi ghi éramo

Voi ghi éri

Doro ghi érano

 

PASSATO REMOTO

 

Io fui

Te tu fussi

Dui, Dei fu

Noi si fu

Voi fussi

Doro funo

 

PART. PASS.

 

stado